مدیریت بهینۀ تربیت بدنی در مدارس

کتاب حاضر به فلسفه، اصول کلیدی، راهبردها و بهترین شیوه ‏ها برای طراحی و اجرای یک برنامه تربیت بدنی بهینه وفادار است. همچنین، اهمیت شیوه‌های فراگیر، انطباق تربیت بدنی برای دانش‌آموزان با توانایی‌های متنوع و پرورش یک محیط یادگیری مثبت و فراگیر را که در آن، هر دانش ‏آموز بتواند رشد کند، در نظر دارد. علاوه بر این، استانداردها و ملاک‌های درس تربیت بدنی برای افزایش تجربیات مفید تربیت بدنی و نقش ارزیابی و سنجش در سنجش پیشرفت دانش‌آموز و اثربخشی برنامه را به بحث گذاشته است.
این کتاب مشتمل بر یازده فصل است که فصل اول، درباره «مفهوم و چرایی تربیت بدنی» بحث می‏کند. فصل دوم به بیان «اهداف تربیت بدنی در مدارس» پرداخته است. «استانداردهای تربیت بدنی در مدارس» در فصل سوم به بحث گذاشته شده است. در فصل چهارم، نقش‌ها و مسئولیت‌های «معلمان/ مربیان تربیت بدنی در مدارس» آورده شده است. فصل پنجم به «برنامه درسی تربیت بدنی در مدارس» اختصاص دارد و در فصل ششم، موضوع مهم «برنامه‌ریزی در تربیت بدنی مدارس» تشریح شده است. «مدیریت کلاس تربیت بدنی در مدارس» در فصل هفتم بحث شده است و در فصل هشتم، «نیازهای فضایی و تجهیزاتی تربیت بدنی در مدارس» آورده شده است. «سنجش در تربیت بدنی» موضوع فصل نهم است. در فصل دهم، به موضوع «فراگیران تربیت بدنی با ویژگی‌های متفاوت» پرداخته شده است و در نهایت، فصل یازدهم به «فناوری در آموزش تربیت بدنی» اختصاص یافته است.

فصل اول: مفهوم و چرایی تربیت بدنی 1
مقدمه 1
تعریف و مفهوم تربیت بدنی 2
علل نیاز به تربیت بدنی 8
فلسفه تربیت بدنی 10
اجزای فلسفه و مصادیق آن در تربیت بدنی 12
مابعدالطبیعه 12
معرفت‌شناسی 14
ارزش‏شناسی 17
اخلاق 20
منطق 23
زیبایی‏شناسی 24
خلاصه فصل 25
فصل دوم: اهداف تربیت بدنی در مدارس 27
مقدمه 27
اهداف تربیت بدنی در مدارس 28
طبقه‌بندی اهداف تربیت بدنی در مدارس 30
الف) حوزه شناختی 31
ب) حوزه مهارتی 31
ج) حوزه نگرشی 32
انتقال مهارت‌های زندگی 37
آموزش صریح یا آشکار 37
مسئولیت‌های مدارس برای اطمینان از دستیابی به اهداف تربیت بدنی 38
ابزارهای حرکتی تربیت بدنی برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین‌شده 40
فعالیت بدنی 41
اهمیت و فواید فعالیت بدنی 42
گیم 44
ورزش 48
تفریح 50
حرکات موزون 52
تفاوت بین تربیت بدنی و سایر حوزه‌های فعالیت 54
نتایج مورد انتظار کلاس‏های تربیت بدنی مدارس 56
خلاصه فصل 59
فصل سوم: استانداردهای تربیت بدنی در مدارس 61
مقدمه 61
استاندارد، ملاک و شاخص‏های درس تربیت بدنی 62
اهمیت تدوین استاندارد در تربیت بدنی 62
استاندارد اول: شایستگی و مهارت حرکتی 64
استاندارد دوم: شناخت و کاربرد مفاهیم حرکتی 65
استاندارد سوم: تناسب اندام سلامتمحور 66
استاندارد چهارم: سبک زندگی فعال بدنی 67
استاندارد پنجم: رفتار فردی و اجتماعی 68
استاندارد ششم: درک و احترام به تفاوت‌های فردی 69
استاندارد هفتم: هویت شخصی برآمده از فعالیت بدنی 70
فعالیت‌های بدنی و ورزشی پیشنهادی برای رده‌های سنی مختلف 71
استانداردهای درس تربیت بدنی در ایران 74
خلاصه فصل 81
فصل چهارم: معلمان/ مربیان تربیت بدنی در مدارس 83
مقدمه 83
مسئولیت و نقش معلم/ مربی تربیت بدنی 84
مسئولیت‏های معلم/ مربی تربیت بدنی 84
رشد شخصیت و اخلاق ورزشی 84
شمول و سازگاری 84
آموزش و رشد مهارت 84
آموزش سلامت و تناسب اندام 85
ایمنی و پیشگیری از آسیب 85
ارزیابی و ارزشیابی 85
حمایت و همکاری 85
نقش معلم/ مربی تربیت بدنی 86
الگو 87
مشوق 88
حامی 88
هم‏کنش 89
ویژگی‏های اختصاصی معلم/ مربی تربیت بدنی 90
شرایط و امکانات لازم کلاس تربیت بدنی 90
اندازه کلاس 90
فضا، امکانات، تجهیزات و وسایل آموزشی 91
اقدامات ایمنی 92
مدت و زمان کلاس 92
خلاصه فصل 93
فصل پنجم: برنامه درسی تربیت بدنی در مدارس 95
مقدمه 95
مفهوم برنامه درسی 96
عناصر برنامه درسی 97
برنامه درسی تربیت بدنی 99
منطق و رویکرد برنامه درسی تربیت بدنی 99
اهداف برنامه درسی تربیت بدنی 101
محتوای برنامه درسی تربیت بدنی 102
فراگیران درس تربیت بدنی 103
معلم 105
مواد و منابع درس تربیت بدنی 106
گروه‌بندی 106
فضای اجرای درس تربیت بدنی 107
زمان 107
سنجش و ارزشیابی در خدمت یادگیری 108
خلاصه فصل 110
فصل ششم: برنامه‌ریزی در تربیت بدنی مدارس 111
مقدمه 111
برنامه‏ریزی در تربیت بدنی مدارس 112
اهمیت و مزایای برنامه‏ریزی 113
انواع برنامه‏ریزی 114
عوامل موفقیت برنامه‏ریزی 117
تدوین برنامه آموزشی تربیت بدنی 117
فلسفه مدرسه 118
اهداف مدرسه و درس تربیت بدنی 118
سیاست‏ها و رویکردهای آموزشی مدرسه 119
برنامه تحصیلی مدرسه 119
رویکرد کلاسیک برنامه‌ریزی درس تربیت بدنی 121
رویکرد جدید برنامه‏ریزی درس تربیت بدنی 122
1- مرحله تجزیه و تحلیل شرایط 122
2- مرحله تصمیم‏گیری 124
3- مرحله کاربرد و اجرا 125
طرح کار 127
O&A: فعالیت‌های ورزشی و آموزش در فضای باز 128
برنامه میان‌مدت 128
بازنگری و ارزیابی 128
برنامه‏ریزی کوتاه‌مدت 128
مراحل تدوین طرح درس 129
1) مشخص کردن موضوع 129
2) تعیین اهداف 129
3) تعیین وسایل و مواد لازم 131
4) تعیین گام به گام روند کار 131
مراحل طراحی و اجرای بازی 132
5) تعیین شیوه ارزیابی 133
ساختار اداره یک کلاس تربیت بدنی 30 دقیقه‏ای 134
گرم کردن/ فعالیت مقدماتی (2 تا 3 دقیقه) 134
فعالیت‌های توسعه‌ای: مهارت‌های فردی (7 تا 10 دقیقه) 134
فعالیت‌های رشد و توسعه‌ای: بازی‌های گروهی کوچک (15 دقیقه) 134
فعالیت‌های پایانی (1 تا 2 دقیقه) 134
فرآیند چرخه‏ای آموزش درس تربیت بدنی 135
مراحل تدریس در ساعت درس تربیت بدنی و ورزش 136
مرحله آمادگی 136
مرحله پیاده نمودن هدف آموزشی (تدریس موضوع مدنظر کلاس) 136
مرحله بازگشت به حالت اولیه (سرد کردن). 136
خلاصه فصل 136
فصل هفتم: مدیریت کلاس تربیت بدنی در مدارس 137
مقدمه 137
مدیریت محیط یادگیری 138
تدوین قوانین و توافق‌ها 140
تنظیم رفتارهای مثبت، تقویتی و رشددهنده 141
رفتارهای دانش‌آموزان 143
واکنش مناسب به نقص قوانین 144
حل تعارض 146
جلب توجه 148
گروه‌بندی مناسب 149
شیوه‌های استقرار دانش‏آموزان 150
طراحی آموزشی مناسب 153
واگذاری مسئولیت 154
سازماندهی فضا، وسایل و تجهیزات 154
برچسب‌زدن ممنوع 157
مدیریت بحران 158
قراردادهای اجتماعی 159
مهارت مشاهده 160
صدای معلم 162
انگیزش 164
دیدگاه‌های انگیزشی 166
نمونه کاربردی از انگیزش 168
نمونه کاربردی 170
ارتباطات 171
توصیه‌هایی برای بهترشدن ارتباطات 172
رفتارهای بهبود ارتباط مربی و معلم 173
رفتارهای تأییدی 174
استرس و اضطراب 174
منابع موقعیتی استرس 174
رفتار با کودکان دارای استرس: راهکارهای عملی 175
تمرین آرام‌سازی انگشتان اسپاگتی اورلیک 176
خلاصه فصل 177
فصل هشتم: نیازهای فضایی و تجهیزاتی تربیت بدنی در مدارس 181
مقدمه 181
بخش اول: فضاهای ورزشی 182
رشته فوتسال 182
ملاحظات ایمنی 184
رشته والیبال 185
توضیحات تکمیلی و ملاحظات ایمنی 186
رشته هندبال 186
توضیحات تکمیلی و ملاحظات ایمنی 188
رشته بسکتبال 188
توضیحات تکمیلی و ملاحظات ایمنی 190
رشته بدمینتون 191
توضیحات تکمیلی و ملاحظات ایمنی 191
رشته تنیس روی میز 192
زمین بازی (ویژه دوره ابتدایی) 194
اتاق تربیت بدنی 195
بخش دوم: تجهیزات و وسایل ورزشی 196
الف) تجهیزات و وسایل ورزشی بخش تجویزی و نیمه‌تجویزی برنامه درسی تربیت بدنی 196
ب) تجهیزات و وسایل ورزشی بخش اختیاری برنامه درسی تربیت بدنی 207
خلاصه فصل 212
فصل نهم: سنجش در تربیت بدنی 213
مقدمه 213
سنجش 214
رابطه بین اندازه‏گیری، ارزیابی و ارزشیابی 216
سنجش عملکرد دانش‌آموز 216
عناصر سنجش 217
رویکردهای سنجش در تربیت بدنی 219
تمرکز برنامه درسی تربیت بدنی بر سنجش تکوینی 221
تفاوت سنجش تکوینی و سنجش برای یادگیری 222
روبریک چیست و چگونه ساخته می‌شود؟ 223
چه چیزی برای سنجش نیاز است؟ 224
اهداف یادگیری شناختی و سنجش 225
اهداف یادگیری روانی-حرکتی و سنجش 227
اهداف یادگیری آمادگی جسمانی و سنجش 228
اهداف یادگیری عاطفی و سنجش 233
نمونه‌هایی از روبریک‌های ترکیبی 236
جدول رهگیری دانش‌آموز 236
نمونه روبریک ارزیابی کلی (هر سه حیطه) 236
بارم‌بندی و نمره‌دهی در درس تربیت بدنی 237
بازخورد 240
خلاصه 243
فصل دهم: فراگیران تربیت بدنی با ویژگی‏های متفاوت 245
مقدمه 245
اصول عمومی 246
راهبردهای پذیرش دانش‌آموزان متنوع 247
نژاد و قومیت 249
وضعیت اجتماعی-اقتصادی 249
دسته‌بندی انواع معلولیت‌ها و ناتوانی‌ها در دانش‌آموزان 251
1- ناتوانی یادگیری 252
2- اختلالات ارتباطی 253
3- معلول ذهنی یا شناختی 254
4- اختلال رفتاری/ عاطفی 256
5- اختلال طیف اوتیسم 258
6- ناشنوایی و سخت‌شنوایی 261
7- نابینایی و کم‌بینایی 263
8- معلول جسمی 266
9- سایر اختلالات سلامتی 269
10) معلولیت چندگانه 279
11) تأخیر رشدی 280
خلاصه 281
فصل یازدهم: فناوری در آموزش تربیت بدنی 283
مقدمه 283
فناوری و آموزش 284
روش‌های آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات 285
یادگیری سیار 286
آموزش از راه دور 286
آموزش ترکیبی 287
فناوری در کلاس تربیت بدنی 288
برنامه‌های تلفن همراه در تربیت بدنی 288
چندرسانه‌ای 289
کلاس‌های مجازی 290
سیستم‌های بازی 291
مانیتورها 291
توصیه‌هایی برای برگزاری مطلوب کلاس‌های مجازی 292
نسل‌های جدید فناوری 293
منابع 297