این کتاب کوششی به منظور بررسی نحوۀ مدیریت و برنامهریزی اوقات فراغت و تجربههای فراغتی اقشار مختلف در سطوح کار میدانی و نظریه است. کتاب در هشت فصل تنظیم شده است. در آغاز هر فصل خلاصهای از آنچه در طول فصل بیان خواهد شد، آورده شده است و در انتها نیز نکتههای مهم و جالب توجه مربوط به آن فصل در قالب بحث و نتیجه گیری بیان شدهاند تا خواننده بتواند محتوای کتاب را با علایق مطالعاتی خود متناسب کند و در صورت لزوم، بار دیگر به مفاهیم مهمتر رجوع کند. این ضرورتها اهمیت بازتعریف و اصلاح نگرشها و بازگشت به تعاریف کاربردی و مفاهیم نوین، نقش و کارکردهای اصلی اوقات فراغت در جامعۀ ایران را دوچندان کردهاند. البته، توجه رسانهها و سایر نهادهای اجتماعی برای ارائۀ تعریفی اصولی از نقش و کارکردهای اوقات فراغت از ضرورتهای مواجهۀ منطقی با این نیاز انسان و جامعۀ امروز است. کتاب مدیریت اوقات فراغت با تأکید بر فعالیتهای بدنی در همین راستا تهیه شده و در اختیار دانشجویان و خوانندگان گرامی قرار گرفته است.
مقدمه أ
فصل اول: عوامل مؤثر در گذران اوقات فراغت 1
1-1- مقدمه 2
1-2- مفاهیم اوقات فراغت 2
1-3- نظریههای اوقات فراغت 5
1-3-1- نظریۀ وبلن دربارۀ اوقات فراغت 6
1-3-2- نظریۀ وبر دربارۀ اوقات فراغت 7
1-3-3- نظریۀ دومازیه دربارۀ اوقات فراغت 8
1-۳-4- نظریۀ اسمیت دربارۀ اوقات فراغت 9
1-3-5- نظریۀ اوپاشوسکی دربارۀ اوقات فراغت 10
1-4- برنامهریزی برای اوقات فراغت 11
1-5- نظریهها با تأکید بر رویکردهای اوقات فراغت 13
1-5-1- فراغت به عنوان زمان 14
1-5-2- فراغت به عنوان فعالیت 15
1-5-3- فراغت به عنوان تجربۀ درونی و رشد 15
1-5-4- ضرورت برنامهریزی برای توسعۀ فعالیتهای فراغتی 16
1-6- سلیقۀ افراد و انتخاب فعالیتهای فراغتی 20
1-7- کارکردهای فردی اوقات فراغت 23
1-7-1- شکوفایی استعدادها 23
1-7-2- رشد اجتماعی فرد 23
1-8- انتخاب نوع فعالیت در فراغت تحت تأثیر چه ارزشهایی است؟ 24
1-8-1- عوامل فردی، اجتماعی و شیوههای گذراندن اوقات فراغت 25
1-8-2- نقش خانواده در گذراندن اوقات فراغت 26
1-8-3- نقش سن در گذران اوقات فراغت 28
1-8-4- نقش جنسیت در گذران اوقات فراغت 29
1-8-5- نقش امکانات و تجهیزات در گذراندن اوقات فراغت 29
1-8-6- نقش وضعیت اقتصادی در گذراندن اوقات فراغت 31
1-8-7- نقش موقعیت اجتماعی در فعالیتهای اوقات فراغت 31
1-8-8- نقش شرایط ناشناختۀ زندگی در گذراندن اوقات فراغت 32
1-8-9- بازی، فرهنگ و اوقات فراغت 32
1-9- رویکرد فمینیسم در فعالیتهای فراغتی 33
1-10- ضرورت برنامههای تفریحی در برنامههای تربیتی و آموزشی 35
1-11- اوقات فراغت در یونان باستان 36
1-12- اوقات فراغت در آلمان 38
1-13- زمان فراغت در فرانسه 39
1-14- ژاپنیها و اوقات فراغت 40
1-15- جوانان و شیوههای انتخاب فعالیتهای فراغتی 40
1-16- عوامل محیطی آسیبهای اجتماعی جوانان 44
1-16-1- رشد صنعت و پیشرفت فناوریهای نوین 44
1-16-2- گروه همسالان 45
1-16-3- ستیزۀ والدین و شیوههای نادرست تربیتی 45
1-16-4- نابرابریهای اجتماعی 46
1-16-5- فرهنگ عمومی جامعه 46
1-16-6- رسانهها 47
1-16-7- اوقات فراعت و فضای مجازی 47
1-17- جمعبندی و خلاصۀ فصل 48
فصل دوم: مدیریت چرخۀ عمر و اوقات فراغت 51
2-1- مقدمه 52
2-2- مفهوم مدیریت عمر 53
2-3- عمرچیست؟ 54
2-4- مفهوم چرخۀ عمر انسان چیست؟ 55
2-5- مدیریت عمر چیست؟ 55
2-6- ویژگیهای چندگانۀ عمر انسان 55
2-6-1- محدود بودن 55
2-6-2- غیرقابل پیشبینی بودن 56
2-6-3- غیرقابل توقف بودن 57
2-6-4-غیرقابل تکرار بودن 57
2-6-5 - غیرقابل جایگزین بودن 58
2-6-6-غیرقابل ذخیره بودن 58
2-6-7-غیرقابل دادوستد بودن 58
2-7- مدیریت عمر، مدیریتی چندگانه 59
2-8- رابطه مدیریت عمر و رویکردها و مهارتهای مدیریتی 60
2-8-1- عمر و مدیریت محدودیت 60
2-8-2- محدودیت عمر(فرصت و تهدید) 61
2-8-3- عمر و مدیریت اثربخش 61
2-8-4- نکاتی در رابطه با مدیریت اثربخش عمر 62
2-8-5- عمر و مدیریت تحول 63
2-8-5-1- فرصتهای تحول در مدیریت عمر 63
2-8-5-2-ثبت روزهای خاطرهانگیز 64
2-8-6- عمر و مدیریت زمان 65
2-8-7- عمر و مدیریت کنترل و ناب 66
2-8-8- چرخۀ عمر انسان و مدیریت یکپارچه 67
2-8-9- عمر و توسعۀ شخصی و سرآمدی 68
2-8-10- قواعد مدیریت توسعۀ شخصی 68
2-9- چرخۀ عمر و فعالیتهای فراغتی 71
2-9-1-پیش از تولد 71
2-9-2- تولد 71
2-9-3- طفولیت (1 تا ۳سالگی) 72
2-9-4- بدو کودکی (۳ تا ۶سالگی) 72
2-9-5- اواسط کودکی (۶ تا ۸سالگی) 73
2-9-6- اواخر کودکی (۹ تا ۱۱سالگی) 74
2-9-7- نوجوانی و بلوغ (سن ۱۲ تا ۲۰سالگی) 75
2-9-8- بدو جوانی (۲۰ تا ۳۵سالگی) 75
2-9-9- میانسالی (۳۵ تا ۵۰سالگی 76
2-9-10- دورۀ بزرگسالی (۵۰ تا 7۰سالگی) 78
2-9-11- اواخر بزرگسالی (70 تا ۸۰سالگی) 78
2-9-12- کهنسالی 78
2-10- جمعبندی و خلاصۀ فصل 80
فصل سوم: مشاغل و اوقات فراغت 83
3-1- مقدمه 84
3-2- رابطۀ اوقات فراغت و کار 85
3-2-1- کارمندان و اوقات فراغت 88
3-2-2- استادان و معلمان و اوقات فراغت و ورزش 90
3-2-3- نظامیان و ورزش 93
3-2-4- کارگران و ورزش 94
3-3- ورزشهای تفریحی در دوران بازنشستگی 96
3-3-1- روزانه دستکم نیم ساعت ورزش کنید. 96
3-3-2- سه تا پنج روز در هفته ورزش کنید. 97
3-3-3- همۀ افراد (به ویژه افراد مسن و مبتدی) برای ورزش کردن به نکات زیر توجه کنند: 97
3-4- مشاغل دوم در اوقات فراغت 98
3-5- ارتباط میان اوقات فراغت و مشاغل نوین 102
3-6- جنبههای کاربرد فردی اوقات فراغت 105
3-6-1- آرامش 105
3-6-2- سرگرمی 105
3-6-3- پیشرفت 106
3-7- پیشنهادهای کاربردی برای غنیتر کردن اوقات فراغت همۀ افراد 107
3-8- جمعبندی و خلاصۀ فصل 112
فصل چهارم: مدیریت شادی و اوقات فراغت 115
4-1- مقدمه 116
4-2- نظریههای شادی و شادکامی 117
4-2-1-نظریۀ افلاطون دربارۀ شادی 117
4-2-2- نظریۀ ارسطو دربارۀ شادی 118
4-2-3- نظریۀ ابنسینا دربارۀ شادی 118
4-2-4- شادی در نظریۀ فروید 119
4-2-5- نظریۀ داینر و همکاران در مورد شادی 119
4-3- رضایت از زندگی و شادی 125
4-4- توسعۀ شادی در زندگی با ورزش 127
4-5- ورزشهای تفریحی و شادی در زندگی 127
4-6- مزایا و فایدههای شادی در زندگی 130
4-7- ورزشهای تفریحی و افزایش اعتمادبهنفس 133
4-8- ارتباط فعالیتهای ورزشی تفریحی با شادی 135
4-9- نقش ورزشهای تفریحی در گذران اوقات فراغت 136
4-10- ورزشهای تفریحی و سالمندان 141
4-11- روشهای نادرست برای تجربۀ شادی 142
4-12- هدف آموزش زندگی شاد چیست؟ 144
4-13- جمعبندی و خلاصۀ فصل 149
فصل پنجم: گردشگری و اوقات فراغت 153
5- 1-مقدمه 154
5-2- نظریههای گردشگری 155
5-۲-1- رشد و توسعۀ صنعت گردشگری بر اساس نظریۀ شهر خلاق 155
5-2- تعاریف و مفاهیم گردشگری 161
5-3- پیشینۀ گردشگری 163
5-3-1- پیشینۀ گردشگری در ایران 165
5-3-2- گردشگری در اروپا قبل از قرن بیستم 166
5-4- اهمیت صنعت گردشگری 168
5-5- نقش فناوریهای نوین در توان رقابتی مناطق گردشگری 169
5-5-1-فناوری و اینترنت در توسعۀ گردشگری 169
5-6- انواع مختلف گردشگری 171
5-7- توسعۀ صنعت گردشگری 182
5-8-آیندۀ گردشگری 184
5-9- گردشگری پایدار 186
5-10- درآمد جهان از گردشگری 186
5-11- گردشگری ورزشی (خارجی) 186
5-12- آمار گردشگری 190
5-12- 1- آمار گردشگری داخلی ایران 190
5-12-2- آمار گردشگری ایران به تفکیک استان 191
5-12-3- آمار سفرهای خارجی ایرانیان 191
5-12-4- آمار گردشگران ورودی به ایران 192
5-12-5- آمار گردشگری بینالمللی 192
5-13- راهکارهایی برای جذب گردشگر ورزشی 200
5-14- موانع موجود در توسعۀ گردشگری ورزشی 203
5-14-1-مشکلات مربوط به مدیریت 204
5-14-2-مشکلات فرهنگی 204
5-14-3- مشکلات مربوط به زیرساختها 205
5-15- توسعه صنعت گردشگری و ارتباط بین کشورها 205
5-16- ضعف گردشگری در ایران 208
5-17 – جمعبندی و خلاصۀ فصل 209
فصل ششم: اردوها و اوقات فراغت 211
6-1- مقدمه 212
6-2- مفاهیم و ماهیت اردو 212
6-3- اردو یک فعالیت اجتماعی است، نه دستهجمعی 214
6-4- انواع اردوها 215
6-4-1- اردوهای آموزشی 215
6-4-2- اردوهای علمی (گردشهای علمی) 216
6-4-3- اردوهای تفریحی (تورهای مسافرتی و گردشگری) 216
6-4-4- اردوهای فرهنگی (تربیتی ـ پرورشی) 217
6-4-5- اردوهای ورزشی (آمادگی، تدارکاتی، مسابقاتی) 217
6-4-6- اردوهای فرهنگی – ورزشی 218
6-4-7- اردوهای زیارتی 218
6-4-8- اردوهای نظامی (آموزشی، آمادگی، تربیتی، دفاعی) 219
6-4-9- اردوهای تلاش و سازندگی 219
6-4-10- اردوهای ویژه 219
6-4-11- اردوهای ترکیبی 220
6-4-12- اردو بر اساس مکان 220
6-5- کارکردهای اردو 221
6-6- اردوگاههای ورزشی 222
6-7- ویژگیهای اردو 223
6-8- مفهوم برنامهریزی برای اردو 224
6-9- اصول برنامهریزی اردو 224
6-10- اردوهای ورزشی دانشآموزی 225
6-11- وظایف مربیان و سرپرستان در اردوهای ورزشی 226
6-12- تفاوت اردو با مسافرت 229
6-13- جمعبندی و خلاصۀ فصل 230
فصل هفتم: تعطیلات و گذران اوقات فراغت 233
7-1- مقدمه 234
7-2- تعطیلات رسمی و تعطیلات آخرهفته 235
7-3- تعطیلات و فعالیتهای اقتصادی 236
7-4- جایگاه ایران در تعطیلات آخر هفته 236
7-5- انواع تعطیلات رسمی مناسبتی 240
7-6- بررسی و مقایسۀ میانگین تعطیلات رسمی در ایران و سایر کشورها 242
7-7- تعطیلات آخر هفته در ایران و کشورهای منتخب 242
7-8- وضعیت انواع تعطیلات رسمی ایران از نظر مناسبتها 243
7-9- مقایسۀ وضعیت تعطیلات در ایران و برخی از کشورهای جهان 244
7-10- وضعیت و پراکندگی تعطیلات در برخی از کشورهای منتخب 246
7-10-1- تعطیلات مناسبتی در ایران 247
7-11- مقایسۀ ساعتهای کار در ایران و جهان 248
7-12- ورزش در مسافرت 251
7-13- جمعبندی و خلاصۀ فصل 261
فصل هشتم: اوقات فراغت در آینده 263
8-1- مقدمه 264
8-2- کارکردهای آیندهپژوهی و اوقات فراغت 264
8-2-1- آیندههای ممکن 265
8-2-2- آیندههای باورپذیر 265
8 -2-3- آیندههای محتمل 266
8-2-4- آیندههای مرجح یا مطلوب 266
8-3- سرنوشت فعالیتهای فراغتی در گرو برنامهریزی 268
8-4- اوقات فراغت و فناوریهای نوین 271
8-5- رسانهها و آیندۀ فعالیتهای فراغتی 273
8-6- زیرساختها و آیندۀ اوقات فراغت 275
8-7- اوقات فراغت و فرهنگ جامعه 278
8-8- سیاست و آیندۀ اوقات فراغت 279
8-9- رکود اقتصادی و انتخاب فعالیتهای فراغتی 281
8-10- پیشبینی آیندۀ گردشگری در سه حالت 283
۸-11- جمعبندی و خلاصۀ فصل 285
منابع 289