این اثر که به درک بهتر رابطۀ تاریخی و زبانی میان زبانهای ایرانی و ارمنی کمک میکند، مشتمل بر چهار فصل است:
در فصل اول، تاریخ و منشأ زبانهای دنیا بررسی میشود. سپس، تمرکز بر روی زبانهای هندواروپایی و جایگاه زبان ارمنی در میان این خانواده زبانی قرار میگیرد. فصل دوم، به تاریخ و دورههای مختلف تحول زبانهای ایرانی و ارمنی اختصاص دارد. فصل سوم، نسبت و ارتباط زبانهای ایرانی و ارمنی تحلیل میشود. تا پیش از نیمههای دوم قرن ۱۹ میلادی، بسیاری از زبانشناسان بر این باور بودند که زبان ارمنی یکی از شاخههای زبانهای ایرانی است. اما پژوهشهای بعدی نشان داد که زبان ارمنی زبانی مستقل و منفرد در میان زبانهای هندواروپایی است، و در فصل چهارم، به بررسی دستور زبانی وامواژههای ایرانی موجود در زبان ارمنی میپردازد. در این بخش، جدولی از واژگان مشترک ایرانی و ارمنی ارائه شده است که نشاندهنده تأثیرات متقابل این دو زبان بر یکدیگر است.
فصل اول: زبانهای هند و اروپایی جایگاه زبان ارمنی در بین این زبانها 1
تاریخ زبان 1
تقسیمبندی زبانهای جهان 2
خانوادۀ زبانهای هند و اروپایی 4
سرزمین آغازین هند و اروپاییان و تجزیۀ زبان مادری (اولیه) 8
جایگاه زبان ارمنی در بین زبانهای هند و اروپایی 12
فصل دوم: تاریخچۀ زبانهای ارمنی و ایرانی 19
تاریخ زبان ارمنی 19
تاریخ زبانهای ایرانی 23
زبانهای میانۀ گروه شرقی 25
زبانهای میانۀ گروه غربی 26
فصل سوم: نسبت زبان ارمنی با زبانهای ایرانی 31
نظریۀ زبانهای نوستراتیک 32
تاریخچۀ بررسی عناصر ایرانی در زبان ارمنی 34
دورۀ اول (قرن پنجم تا دهۀ 1830) 35
دورۀ دوم (۱۸۷۵-۱۸۳۰) 36
دورۀ سوم (از سال 1875 با انتشار مقالۀ هوبشمان) 40
وامگیری زبانی و اهمیت زبان ارمنی در مطالعۀ زبانهای ایرانی 44
تأثیر زبان ارمنی در مطالعۀ زبانهای ایرانی میانه (خواندن متون پهلوی) 45
ویژگیهای دستوری زبان ارمنی در مقایسه با زبانهای ایرانی 47
فصل چهارم: وامگیری زبان ارمنی از زبانهای ایرانی 49
برخی از ویژگیها و تفاوتهای آوایی در زبانهای ایرانی و ارمنی 50
وامگیری از زبانهای ایرانی باستان 52
وامگیری از زبانهای ایرانی میانه 54
وامگیری از زبانهای ایرانی نو 57
دسته بندی وامواژههای ایرانی قدیم از نظر هویت دستوری 58
ویژگیهای واژههای قرضی از لحاظ ترکیبی (پیشوند و پسوند) 59
اشتراکات وندها در ارمنی و زبان های ایرانی 60
انواع ریشههای ایرانی وامگرفتهشده 60
پیشوندها و پسوندهای مشترک در زبان ارمنی و زبانهای ایرانی 61
تقسیمبندی اسمها از لحاظ معنایی 70
وامواژگان زبانهای ایرانی میانۀ غربی (پارتی و فارسی میانه) در زبان ارمنی 83