هدف این کتاب معرفی مبانی نظری ترجمه به دانشجویان رشتۀ زبان روسی، بررسی ابعاد مختلف ترجمه و آمادهسازی دانشجویان برای کاربرد آگاهانۀ این مبانی در تجربیات عملی ترجمه، آشنایی با چالشهای احتمالی که در جریان ترجمه بروز میکنند و یافتن راهحل غلبه بر آنهاست. آموزش مبانی نظری ترجمه بخشی مهم از فرایند آموزش و یادگیری دانشجویان رشتۀ مترجمی زبانهای خارجی است. اساس نگارش کتاب حاضر زبان فارسی است؛ از این رو، مطالعۀ بخشهای فارسی آن بهتنهایی پاسخگوی نیاز مخاطبان است. هدف اصلی کتاب آشناسازی مقدماتی دانشجویان رشتۀ زبان روسی با نگاه به «مطالعات ترجمه» در روسیه و مفاهیم کلیدی و آرای صاحبنظران این حوزه است. در هر درس، بخشی کوتاه از مطالب به زبان روسی گنجانده شده است. بخش روسی عمدتاً شامل تعاریف یا توضیحات کلی دربارۀ موضوع درس مربوط است و ترجمۀ آن نیز در زیر همان بخش با قلم مورب (ایتالیک) جدا شده است. مطالعۀ این مطالب به زبان روسی و ترجمۀ فارسی آنها این امکان را فراهم میکند تا دانشجویان با اصطلاحات تخصصی حوزۀ مطالعات ترجمه در زبان روسی نیز آشنا شوند، دامنۀ لغات خود را افزایش دهند و حتی با مقایسۀ ترجمۀ فارسی با بخش روسی نسبت به نحوۀ برگردان متن روسی استدلال و اظهار نظر کنند. در کتاب حاضر، علاوه بر توضیحات نظری در حوزههای مختلف برای درک بهتر، نمونههایی از روسی و فارسی ارائه شدهاند و در پایان هر درس هم تمرینهایی برای خودآزمایی گنجانده شدهاند.
درس اول: تعریف ترجمه 1
درس دوم: موضوع ترجمهپذیری و ترجمه ناپذیری در تاریخ ترجمه 7
درس سوم: انواع ترجمه 15
درس چهارم: واحد ترجمه 21
درس پنجم: تقسیمبندی واژگان بر اساس معنای لغوی 27
درس ششم: بافت 31
درس هفتم: تعادل در ترجمه 37
درس هشتم: روشهای ترجمۀ واحدهای لغوی 45
درس نهم: تبدیلهای واژگانی در ترجمه 49
درس دهم: تبدیلهای دستوری در ترجمه 57
درس یازدهم: واژگان بدون معادل ترجمهای 63
درس دوازدهم: رئالها و طبقهبندی آنها 67
درس سیزدهم: روشهای ترجمۀ رئالها 73
درس چهاردهم: روش ترجمۀ ضربالمثلها 77
درس پانزدهم: دوستان دروغین مترجم 81
درس شانزدهم: سازمان عناصر آشنا-ناآشنای جمله 85
پیوست 1: ترجمۀ علائم نگارشی 89
پیوست 2: معرفی انواع فرهنگهای لغت موجود در زبان روسی 91
منابع 93
واژهنامۀ فارسی به روسی 95
واژهنامۀ روسی به فارسی 101