کتاب حاضر مقدمهای بر آواشناسی آکوستیکی است که برای استفاده در دوره کارشناسی ارشد زبانشناسی و دانشجویان فیزیک که به زبانشناسی علاقمندند تدوین شده است. کمبود کتابهای تخصصی به زبان فارسی، در بسیاری از زمینههای علمی بینرشتهای کاملاً محسوس است. به علت فقر اطلاعات اکوستیکی دانشجویان رشته زبانشناسی، این کتاب به قصد پر کردن شکاف حاصل از مطالعات قبلی و پیشرفتهای جدید در علم آکوستیک چه به لحاظ نظری و چه عملی نوشته شده است که ضمن معرفی مفاهیم بنیادین علم آکوستیک، به ارائه نتایج مطالعات انجام شده در مورد مقولات آوایی زبان و نظریههای مطرح در فیزیک گفتار پرداخته است. در هر بخش سعی شده است خواننده با نمونههایی از زبان فارسی نیز آشنا شود. طیفها عموماً از نرمافزار Praat و نرم افزار Speech studio دستگاه حنجرهنگار آزمایشگاه زبانشناسی دانشگاه اصفهان استخراج شده است.
پیشگفتار ت
فصل اول: ماهـیت صوت
1-1 مقدمه 1
1-2 موج چیست؟ 1
1-2-1 دستهبندی امواج بر اساس محیط انتشار 2
1-2-2 دستهبندی امواج بر اساس جهت حرکت ذرات محیط انتشار 2
1-2-2-1 امواج طولی 2
1-2-2-2 امواج عرضی 3
1-2-2-3 امواج سطحی 3
1-3 ساختار موج 4
1-3-1 بخشهای مختلف موج 5
1-3-2 نمایش امواج طولی 14
1-4 امواج از نظر ساختار 15
1-5 انتشار موج 17
1-5-1 ویژگیهای انتشار 18
1-5-2 عوامل موثر بر سرعت انتشار 19
1-6 رفتار موج در برخورد به مانع 20
1-6-1 بازتاب موج 21
1-6-2 تراگسیل 22
1-6-3 شکست 23
1-6-4 پراش 25
1-6-5 پراکندگی 26
1-7 تداخل و فاز 27
1-8 امواج ساکن 30
1-9 بسامدهای اصلی، تشدید و هماهنگها 32
1-10 لولههای صوتی 35
1-10-1 لوله صوتی دو طرف باز 36
1-10-2 لولههای صوتی یک طرف بسته 37
فصل دوم: آکوستیک آواها
2-1 مقدمه: آکوستیک آواها 41
2-2 بسامد طبیعی، بسامد بازآوایی و سازه 41
2-3 نظریه چشمه-پالایه 43
2-3-1 نظریه چشمه 44
2-3-1-1 ساختمان تارهای صوتی 47
2-3-1-2 عملکرد تارهای صوتی در تولید ارتعاش 50
2-3- 2 نظریه پالایه 51
فصل سوم: روشها و ابزارهای بررسی آکوستیکی
3-1 مقدمه: روشهای بررسی آوا 59
3-2 طیفها 59
3-2-1 طیف خطی 60
3-2-2 تبدیل فوریه 62
3-2-3 طیف تجزیه و تحلیل پیشبینی خطی 63
3-2- 4 طیف توان 65
3-2-5 طیفنگاشت 66
3-2-6 ناموگرام 67
3-2 -7 صافیها (پالایندهها) 68
3-2-8 پاسخ بسامدی 76
3-2-9 خود همبستگی 78
3-3 دستگاههای سخت افزاری و برنامههای نرم افزاری بررسی آواهای گفتار 79
3-3-1 اسیلوسکوپ 79
3-3-2 حنجرهنگار و کارگاه گفتار 81
3-3-3 استروبوسکوپ 83
3-3-4 کام نگار 84
3-3-5 سونوگراف 86
3-3-6 سین فلوئوگرافی 87
3-3-7 دکتر اسپیچ 87
فصل چهارم: آکوستیک واکهها
4-1 مقدمه: کلیاتی در مورد واکهها 91
4- 2 ویژگیهای صوتشناختی واکهها 91
4- 3 مدلهای لولهای و تولید واکه 92
4- 4 نظریه اختلال و تولید واکه 104
4- 5 نظریههای کوانتومی و پاشندگی سازوکاریافته 109
4-6 واکههای زبان انگلیسی و طیفنگاشت آنها 111
4-7 واکههای زبان فارسی و ویژگیهای آکوستیکی آنها 112
4-8 فضای واکهای 117
فصل پنجم: آکوستیک همخوانهای رسا
5-1 مقدمه : ویژگیهای کلی همخوانها 121
5- 2 همخوانهای ناسوده [] 122
5-2-1 ویژگیهای آکوستیکی غلتهای [w, j] 124
5-2-2 ویژگیهای کلی روانهای [l ,r] 129
5-2-2-1 همخوان روان [r] 129
5-2-2-2 همخوان کناری [l] 136
5-3 ویژگیهای آکوستیکی همخوانهای خیشومی 142
5-3-1 اهمیت سینوسها در تولید خیشومیها 143
5-3-2 همخوانهای خیشومی 143
5-3-3 تشخیص خیشومیها 151
5-3 -4 خیشومیشدگی 152
فصل ششم: آکوستیک همخوانهای گرفته (1): همخوانهای سایشی
6 -1 مقدمه : همخوانهای گرفته 157
6-2 ویژگیهای کلی همخوانهای سایشی 157
6-2- 1 آیرو دینامیک آواهای سایشی 158
6-2-2 محل تولید آواهای سایشی 161
6-2-3 ویژگیهای طیفی سایشیها 166
6-2-3-1 ویژگیهای سایشی [f] و [v] 167
6-2-3-2 ویژگیهای سایشی [] و ] [ 170
6-2-3-3 ویژگیهای سایشی[z] و [s] 171
6-2-3-4 ویژگیهای سایشی [ ] و ] [ 174
6-2-3-5 ویژگیهای همخوان سایشی[h] 177
6-2-3-6 آوای سایشی [] 180
فصل هفتم: همخوانهای گرفته (2): همخوانهای انسدادی و انسایشی
7-1 مقدمه: ویژگیهای کلی انسدادیها و انسایشیها 185
7-2 آواسازی در همخوانهای انسدادی و انسایشی 186
7-3 نقش صافی مجرای صوتی در تولید انسدادیها 189
7-4 معادله کانونی در انسدادیها 194
7-5 تأخیر زمان واکداری در انسدادیها 197
7-6 همخوانهای انسدادی 202
7-6-1 ویژگیهای آکوستیکی انسدادیهای لبی[p] و [b] 202
7-6-2 ویژگیهای آکوستیکی همخوانهای انسدادی دندانی/لثوی [t] و [d] 206
7-6-3 ویژگیهای آکوستیکی انسدادیهای (نرم)کامی[k] و [ɡ] 209
7-6-4 ویژگیهای آکوستیکی انسدادی ملازی[G] 213
7-6-5 ویژگیهای آکوستیکی انسدادی چاکنایی[] 215
7-7 انسایشیها 218
7-7-1 ویژگیهای کلی همخوانهای انسایشی 218
7-7-2 ویژگیهای آکوستیکی انسایشیهای لثوی [t] و [d] 219
فصل هشتم: آکوستیک ویژگیهای زبرزنجیری
8-1 مقدمه: بسامد اصلی و ویژگیهای زبرزنجیری 225
8-2 مدل های بررسی موج چاکنایی 228
8-2-1 مدل یک جرمی 228
8-2-2 مدل دو جرمی 230
8-2-3 مدل سهجرمی 230
8-2-4 محاسبه دوره تناوب موج چاکنایی 232
8-3 زیرو بمی و آهنگ 237
8-3-1 مدلهای بررسی آهنگ 240
8-4 تکیه 244