امروز با افتخار میتوان گفت که حوزه نفوذ تمدن ایرانی اسلامی حوزه جغرافیایی وسیعی است: از دشت قبچاق تا نواحی آسیای مرکزی و قفقاز، از مرزهای افغانستان و پاکستان تا مرزهای چین، از خلیج فارس تا شبه قاره هند و به ویژه از بابالمندب تا دریای مدیترانه عمق راهبردی ایرانند. جذب و حفظ این محدوده راهبردی در میدان مغناطیسی تمدن اسلامی نیازمند نقد، الگوسازی و نظریهپردازی در حد و اندام آن است. وضع اندیشه سیاسی امروز جهان قبلاً در مقاله ژاک دریدا و سیر نزولی فلسفه سیاسی غرب به بحث گذاشته شد. اینک گفتمان و پذیرش دیگری نگاهی شالودهشکنانه به وضع فکری عالم و آدم دارد تا از نو شرایطی را بسترسازی کند که طی آن بتوان به صورت جدی وارد نظریهپردازی شد. گفتمان و پذیرش دیگری آغازین قدمها در این راه پر مخاطره است. دست در دست هم میتوان از تعلقات خرد و ناچیز گذشت و در پرتو میراث فلسفی خویش و اجماع نخبگانی مرزهای سیاسی و گفتمانی موجود را تعالی بخشید. این مهم قلب گفتمان و پذیرش دیگری است.
پیشگفتار أ
مقدمه 1
فصل اول: نقد ادبیات در دو سنّت مارکسیستی و نوسازی لیبرال 11
مقدمه 11
چشم اندازهای عینی موج سوّم در یک نگاه 14
چرا سیاست؟ 17
سیاست و بازاندیشی مرزبندیهای نظری در مدرنیته و پسامدرنیته 20
مارکسیسم ساخت گرا و عبور از ساحت جزم گراییهای اقتصادی 22
آلتوسر و پولانزاس: بازاندیشی مارکسیزم 23
شالودهشکنی نوسازی لیبرال و روششناسی غایتمندانه آن 29
جمعبندی 33
1- اعتقاد به وضوح غایتمندانه 35
2- التقاط گرایی هر دو سنّت 36
فصل دوم: ژاک دریدا و لودویگ ویتگنشتاین در الهام بخشی نظریه گفتمان 39
مقدمه 39
الف: ژاک دریدا و شالودهشکنی 40
1- فقر تعیین کنندگی: ساحت تصمیم 42
2- دریدا و شالودهشکنی نگاه هوسرلی 47
ب: لودویگ ویتگنشتاین: بافتمندی و واسازی بافت 55
1- ویتگنشتاین و بافتمندی یا زبان در کاربست 58
2- واسازی بافت، تصمیم به سرپیچی یا تحول در کاربست زبان 62
جمعبندی 65
فصل سوم: ژاک لاکان و بازنمایی ناپذیری امر واقع 69
مقدمه 69
الف: لاکان و سوژه، هویت و هویتیابی 72
ب: نظم خیالی، نظم نمادین و امر واقع در دیدگاه ژاک لاکان 81
1- نظم خیالی 81
2- نظم نمادین 82
3- امر واقع 87
جمعبندی 89
فصل چهارم: خاستگاه برتر سیاست: از ماکیاوولی و نیچه تا روشنگریهای پسا مارکسیستی گرامشی 91
مقدمه 91
الف: تباراندیشههای لاکلائو و موف: ماکیاوولی و نیچه 95
ب: پیش به سوی گفتمان؛گرامشی و روشنگریهای سیاسی راهگشا 99
روشنفکران 102
مفصلبندی و مفصلزدایی 104
شالوده شکنی 105
جمعبندی 107
فصل پنجم: علیه انسداد؛ مختصات نظریه گفتمانی لاکلائو و موف 109
مقدمه 109
الف: گفتمان 110
ب: کشمکشهای سیاسی: جامعه و عدم امکان شکلگیری آن 113
ج: حدود گفتمانی و نظام هم ارزی و تفاوت 116
د: فروپاشی و نسبت آن با اسطوره و هژمونی 120
جمعبندی 129
فصل ششم: گفتمان و پذیرش دیگری: دموکراسی در زمانه پسادموکراتیک 131
مقدمه 131
الف: متفکران مختلف و مردم سالاری ابهام آلود 132
ب: لاکلائو و موف و دموکراسی تکثرگرای رادیکال 137
جمعبندی 149
فصل هفتم: سیاست و اخلاق در اندیشههای متفکران پسامدرن 151
مقدمه 151
الف: تجزیه و تحلیل گفتمانی و فهم اندیشمندان آن در افشای اخلاقی محدودیتهای مدرنیته 153
ب: تجزیه و تحلیل روانی و سهم اخلاقی آن در دریدن اوهام گفتمانی 160
ج) ارنستو لاکلائو، شنتال موف و اخلاق پسادموکراتیک 166
جمعبندی 170
فصل هشتم: تحلیل گفتمان در کاربست 173
مقدمه 173
الف: شالوده شکنی آپارتاید 175
1- ظهور و گسترش آپارتاید 176
2- فضاهای گفتمانی آپارتاید 180
فضای گفتمانی ملیگرایی سیاسی 181
فضای گفتمانی ناسیونالیسم فرهنگی ـ افریقایی 182
نژادپرستی علمی، مردم افریقا و نژاد سفید 184
3- گسترش آپارتاید 185
4- افول آپارتاید 188
انتقالگرایی گفتمانی 188
شکست انتقالگرایی گفتمانی آپارتاید 190
ب: اسلامها و مدرنیتهها 192
جمعبندی 196
فصل نهم: گفتمان در کاربست 199
مقدمه 199
الف: تأثیر سه موج مدرنیته بر روشنفکران ایرانی بر اساس رهیافت شالودهشکنی 200
ـ سپهر گفتمانی موج اوّل و عقلانیت شناختی 201
ـ سپهر گفتمانی موج دوّم: جمعگرایی ارزشگرا 202
ـ موج سوّم مدرنیته و سپهر گفتمانی پسا تجدد 203
ـ موج اوّل مدرنیته و عقلانیت شناختی: 204
ـ موج دوّم مدرنیته و ارزشگرایی جمع گرا: 206
ـ موج سوّم و پسامدرنیزم 211
ـ اندیشههای شالودهشکنانه معمار انقلاب اسلامی ایران 212
ـ رضا داوری اردکانی و قاعده تکرار پذیری دریدایی: غرب زدهای فعال در جستجوی عقل هدایت 214
ـ موج سوّم مدرنیته و عبدالکریم سروش 216
ب: قدرت، گفتمان و زبان 218
اصلاحات خود نیازمند اصلاحات 221
جمعبندی 223
نتیجهگیری 225
منابع فارسی 235
منابع انگلیسی 238