گزارشگری مالی بین‌المللی راهنمای کاربردی

پیشگفتار ‌أ
فصل اول: چارچوب قانونی 1
مقدمه 1
اهداف فصل 1
ضرورت مقررات 2
منابع قانون 3
قانون 3
استانداردهای حسابداری 4
مقررات بازار سرمایه 4
رویه‎های پذیرفته‎شدۀ حسابداری 5
هیئت استانداردهای بین‎المللی حسابداری 6
بنیاد استانداردهای بین‎المللی گزارشگری مالی 7
شورای مشورتی استانداردهای بین‎المللی گزارشگری مالی 8
کمیته تفسیر استانداردهای بین‎المللی گزارشگری مالی 8
فرایند تدوین استانداردها 8
ساختار استاندارد بین‎المللی 9
هدف استانداردهای حسابداری 10
استفاده جهانی از استانداردهای بین‌المللی 11
پذیرش استانداردهای بین‌المللی برای نخستین‎بار 12
خلاصه فصل 15
تمرین 16
فصل دوم: چارچوب نظری هیئت استانداردهای بین‌المللی حسابداری 19
مقدمه 19
تدوین چارچوب نظری 19
اهداف فصل 20
هدف و دامنۀ چارچوب نظری هیئت استانداردهای بین‌المللی حسابداری 20
هدف گزارشگری مالی با مقاصد عمومی 21
اطلاعات دربارۀ منابع و تعهدات واحد تجاری 23
ویژگی‌های کیفی اطلاعات مالی 24
مربوط بودن 25
بیان صادقانه 25
ویژگی‌های کیفی بهبود‎دهنده 26
محدودیت مخارج در ارتباط با گزارشگری مالی مفید 28
مفروضات زیربنایی 28
عناصر صورت‌های مالی 29
عناصر مرتبط با وضعیت مالی 29
عناصر مرتبط با عملکرد مالی 30
شناخت عناصر صورت‌های مالی 31
اندازه‌گیری عناصر صورت‌های مالی 32
انتخاب مبنای اندازه‌گیری 33
مفهوم سرمایه و نگهداشت سرمایه 33
خلاصه فصل 36
پیوست 1 37
پیوست 2 39
تمرین 40
فصل سوم: ارائه صورت‌های مالی 43
مقدمه 43
اهداف فصل 43
هدف صورت‌های مالی 44
اجزای صورت‌های مالی 44
ویژگی‌های کلی 46
ارائه‌ منصفانه و مطابقت با استانداردهای بین‌المللی 46
مبنای تداوم فعالیت و مبنای تعهدی 47
اهمیت و تجمیع 47
تهاتر 48
تناوب در گزارشگری 48
قابل مقایسه بودن اطلاعات 49
یکنواختی ارائه 49
ساختار و محتوای صورت‌های مالی 49
تعیین صورت‌های مالی 50
صورت وضعیت مالی 50
دارایی‌های جاری و غیرجاری 51
بدهی‌های جاری و غیرجاری 51
اطلاعاتی که باید در صورت وضعیت مالی ارائه نمود 52
شکل صورت وضعیت مالی 53
ارائه اطلاعات در صورت وضعیت مالی یا در یادداشت‌های پیوست 55
صورت سود و زیان جامع 55
ساختار صورت سود و زیان جامع 56
اطلاعاتی که باید در صورت سود و زیان جامع ارائه شود 56
طبقه‌بندی سایر اقلام سود و زیان جامع 57
گروه شرکت‌ها 57
اطلاعات در صورت سود و زیان جامع یا در یادداشت‌ها 58
شکل صورت سود و زیان جامع 58
صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام 61
یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی 63
منشأ عدم اطمینان در برآورد 63
سایر موارد افشا 64
گزارشگری مالی میان‎دوره‌ای 64
تفسیر مدیریت 66
خلاصه فصل 67
تمرین 68
فصل چهارم: رویه‌های حسابداری، برآوردها و اشتباهات حسابداری 75
مقدمه 75
اهداف فصل 75
رویه‌های حسابداری 76
انتخاب رویه‌های حسابداری 77
تغییر در رویه‌های حسابداری 77
گزارشگری تغییر در رویه حسابداری 78
افشای اطلاعات مقایسه‎ای 78
افشای تغییر در رویه حسابداری 80
برآوردهای حسابداری 81
افشای تغییرات در برآوردهای حسابداری 82
اشتباهات دوره قبل 82
افشای اشتباهات دوره قبل 85
خلاصه فصل 85
تمرین 86
فصل پنجم: املاک، ماشین‎آلات و تجهیزات 91
مقدمه 91
اهداف فصل 92
تعریف املاک، ماشین‎آلات و تجهیزات 92
تعریف مبلغ دفتری 93
شناخت املاک، ماشین‎آلات و تجهیزات 93
مخارج بعدی 94
قطع شناخت 94
اندازه‌گیری اولیه املاک، ماشین‎آلات و تجهیزات 95
ساخت دارایی توسط واحد تجاری 97
اندازه‌گیری پس از شناخت اولیه املاک، ماشین‎آلات و تجهیزات 97
نحوه حسابداری سود و زیان ناشی از تجدید‏ارزیابی 98
واگذاری املاک، ماشین‎آلات و تجهیزات تجدید ‏ارزیابی‎شده 99
استهلاک 100
الزام‌های استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره 16 در رابطه با استهلاک 101
روش‌های استهلاک 102
الزام‌های افشا 104
مخارج تأمین مالی 105
مخارج تأمین مالی قابل احتساب در بهای تمام‎شده 106
شروع احتساب مخارج تأمین مالی در بهای تمام‏شده 107
الزام‌های افشا 107
کمک‌های بلاعوض دولت 108
افشاهای الزامی استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره 20 111
سرمایه‌گذاری در املاک 112
تعریف سرمایه‌گذاری در املاک 112
اندازه‌گیری سرمایه‌گذاری در املاک 113
الزام‌های افشا 114
خلاصه فصل 114
پیوست 116
تعریف ارزش منصفانه 116
اندازه‌گیری ارزش منصفانه 116
افشاهای ارزش منصفانه 117
تمرین 118
فصل ششم: دارایی‌های نامشهود 123
مقدمه 123
اهداف فصل 124
تعریف دارایی نامشهود 124
شناخت اولیه و اندازه‌گیری دارایی‌های نامشهود 126
تحصیل جداگانه دارایی‌های نامشهود 126
تحصیل دارایی‌های نامشهود به‎عنوان بخشی از ترکیب تجاری 127
دارایی‌های نامشهود ایجاد‏شده در داخل 127
مرحله تحقیق 128
مرحله توسعه 128
بهای تمام‏شدۀ دارایی نامشهود ایجاد‏شده در داخل 129
شناخت هزینه 130
اندازه‌گیری بعدی دارایی‌های نامشهود 131
حسابداری سود و زیان تجدید‏ارزیابی 132
واگذاری دارایی نامشهود تجدید ارزیابی‎شده 132
استهلاک دارایی‌های نامشهود 133
داراییهای نامشهود با عمر مفید معین 134
ارزش اسقاط 135
بررسی عمر مفید و روش استهلاک 135
داراییهای نامشهود با عمر مفید نامعین 136
قطع شناخت 136
الزام‌های افشا 136
سرقفلی 137
استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 3 با عنوان ترکیب‌های تجاری 138
سرقفلی منفی 139
اندازهگیری بعدی سرقفلی 139
الزام‌های افشای استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 3 140
خلاصه فصل 140
تمرین 142
فصل هفتم: کاهش ارزش دارایی‌ها 147
مقدمه 147
اهداف فصل 148
علائم نشان‎دهندۀ کاهش ارزش 148
دارایی‌های نامشهود و سرقفلی 150
مبلغ بازیافتنی 150
ارزش منصفانه پس از کسر مخارج واگذاری 152
ارزش به‎کار‎گیری دارایی 152
شناسایی و اندازه‌گیری زیان کاهش ارزش 154
واحدهای مولد نقد 155
مبلغ بازیافتنی و مبلغ دفتری واحد مولد نقد 156
سرقفلی 157
دارایی‌های شرکت 158
تخصیص زیان کاهش ارزش به یک واحد مولد نقد 158
برگشت زیان‌های کاهش ارزش 160
الزام‌های افشا 161
خلاصه فصل 162
تمرین 163
فصل هشتم: دارایی‌های غیرجاری نگهداری‎شده برای فروش و عملیات متوقف‎شده 167
مقدمه 167
اهداف فصل 168
طبقه‎بندی دارایی‌های غیر‎جاری نگهداری‎شده برای فروش 168
مجموعه واحد 169
اندازه‌گیری دارایی‌های غیر‎جاری نگهداری‎شده برای فروش 171
دامنۀ الزام‌های اندازه‌گیری استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 5 173
اندازه‌گیری دارایی‌هایی که دیگر به‎عنوان نگهداری‎شده برای فروش طبقه‎بندی نمی‌شود 176
ارائه دارایی‌های غیر‎جاری نگهداری‎شده برای فروش 176
افشاهای اضافی 177
عملیات‎ متوقف‎شده 178
ارائه و افشای عملیات‎ متوقف‎شده 179
خلاصه فصل 181
تمرین 181
فصل نهم: اجاره‌ها 185
مقدمه 185
اهداف فصل 186
طبقه‎بندی اجاره‌ها 186
اجاره زمین 188
حسابداری اجاره‌های عملیاتی 188
حسابداری اجاره تأمین مالی 188
اندازه‌گیری بعدی 189
حسابداری اجاره تأمین مالی توسط اجاره‌دهنده 193
الزامات افشا (استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره 17) 194
استاندارد جدید اجاره (استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 16) 195
حسابداری اجاره برای اجاره‌کننده (استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 16) 196
اندازه‌گیری اولیه حق استفاده از دارایی و بدهی اجاره 197
اندازه‌گیری بعدی 197
ارائه و الزامات افشا 200
حسابداری اجاره برای اجاره‌دهنده (استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 16) 200
خلاصه فصل 202
تمرین 203
فصل دهم: موجودی‌ها 207
مقدمه 207
اهداف فصل 207
موجودی‌ها 208
بهای تمام‎شدۀ موجودی‌ها 208
فرمول‌های بهای تمام‎شده 211
لایفو (اولین صادره از آخرین وارده) مجاز نیست 212
خالص ارزش فروش 215
افشای مربوط به موجودی‎ها 216
خلاصه فصل 217
تمرین 217
فصل یازدهم: ابزارهای مالی 221
مقدمه 221
اهداف فصل 221
تعاریف 222
طبقه‎بندی ابزارهای مالی 224
سهام ممتاز قابل بازخرید 224
ابزارهای مالی مرکب 225
شناخت و اندازه‌گیری 227
شناخت دارایی‌ها و بدهی‌های مالی 227
اندازه‌گیری اولیه دارایی‌ها و بدهی‌های مالی 228
اندازه‌گیری بعدی دارایی‌های مالی (استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 9) 228
روش بهرۀ مؤثر 230
کاهش ارزش دارایی‌های مالی ثبت‏شده به بهای مستهلک‏شده 232
سود تقسیمی دریافتنی 232
اندازه‌گیری بعدی بدهی‌های مالی 233
الزام‌های افشا 234
اهمیت ابزارهای مالی 235
ماهیت و دامنۀ ریسک‌ها 236
خلاصه فصل 237
تمرین 238
فصل دوازدهم: ذخایر و رویدادهای بعد از دوره گزارشگری 241
مقدمه 241
دامنۀ استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره 37 242
اهداف فصل 242
شناسایی ذخیره 243
رویدادهای تعهدآور 244
احتمال خروج منافع اقتصادی 245
برآورد قابل اتکای تعهد 245
اندازه‌گیری ذخیره 246
تغییرات در ذخایر و استفاده از ذخایر 247
به‎کار‎گیری قواعد شناخت و اندازه‌گیری 247
بدهی‌های احتمالی و دارایی‌های احتمالی 250
دارایی‌های احتمالی 250
الزام‌های افشا 251
رویدادهای بعد از دوره گزارشگری 252
خلاصه فصل 253
تمرین 254
فصل سیزدهم: درآمد ناشی از قراردادهای با مشتریان 259
مقدمه 259
اهداف فصل 260
هدف و دامنۀ استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 15 260
مدل پنج‎مرحله‎ای 261
گام اول- شناسایی قرارداد 261
ترکیب قراردادها 262
تعدیل قرارداد 262
گام دوم: شناسایی تعهدات عملکرد 264
گام سوم: تعیین قیمت معامله 266
وجود جزء مالی با‌‎اهمیت 267
گام چهارم: تخصیص قیمت معامله 267
گام پنجم: ایفای تعهدات عملکرد 269
تعهدات عملکرد تحقق‎یافته در طول زمان 269
معیار غیرمنطقی پیشرفت 270
تعهدات عملکرد تحقق‎یافته در یک نقطه از زمان 270
بهای تمام‎شدۀ قرارداد 271
تجدید طبقه‎بندی، استهلاک و زیان کاهش ارزش 271
ارائه و افشا 272
الزام‌های افشا 274
راهنمای به‌کارگیری استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 15 275
خلاصه فصل 276
تمرین 277
فصل چهاردهم: مزایای کارکنان 281
مقدمه 281
اهداف فصل 281
مزایای کوتاه‎مدت کارکنان 282
پرداخت مرخصی‌های استحقاقی کوتاه‎مدت 283
مشارکت در سود و پرداخت پاداش 284
افشاهای مرتبط با مزایای کوتاه‎مدت کارکنان 285
مزایای دوران بازنشستگی 285
حسابداری طرح‌های با کمک معین 286
حسابداری طرح‌های با مزایای معین 286
گام‌های اصلی در محاسبه مزایای معین 287
هزینه مزایای معین و بدهی مزایای معین 289
افشاهای مرتبط با طرح‌های با مزایای معین 292
سایر مزایای بلندمدت کارکنان 293
مزایای خاتمه خدمت 294
پرداخت‌های بر‎مبنای سهام 294
افشاهای مربوط به پرداخت بر‎مبنای سهام 297
خلاصه فصل 297
تمرین 298
فصل پانزدهم: مالیات در صورت‌های مالی 303
مقدمه 303
اهداف فصل 304
مالیات جاری 304
مالیات انتقالی 306
حسابداری مالیات انتقالی 308
مفهوم مبنای‌ مالیاتی 310
مبنای‌ مالیاتی یک دارایی 311
پایه‌ مالیاتی بدهی 313
زیان‌های مالیاتی استفاده‎‌نشده 315
الزام‌های استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره 12 در ارتباط با مالیات انتقالی 316
الزام‌های افشا 316
خلاصه فصل 317
تمرین‌ 318
فصل شانزدهم: صورت جریان‌های نقدی 321
مقدمه 321
اهداف فصل 322
وجه نقد و معادل‌های نقد 322
اضافه برداشت بانکی 323
طبقه‎بندی جریان‌های نقدی بر‎اساس فعالیت 323
فعالیت‌های عملیاتی 323
فعالیت‌های سرمایه‎گذاری 324
فعالیت‌های تأمین مالی 325
بهره، سود سهام و مالیات 325
گزارش جریان‌های نقدی حاصل از فعالیت‏های عملیاتی 326
افشا 335
خلاصه فصل 336
تمرین 337
فصل هفدهم: گزارشگری مالی در اقتصادهای با تورم حاد 347
مقدمه 347
اهداف فصل 347
حسابداری بهای تمام‎شدۀ تاریخی و نقاط ضعف آن 348
گزارش بیش از حد سود 348
عدم کفایت هزینه استهلاک 351
سود و زیان اقلام پولی افشا نمی‌شود 352
سود نگهداری موجودی کالا به‎صورت جداگانه شناسایی نمی‌شود 353
ارزش تحقق‎نیافتۀ دارایی غیرجاری 354
گمراه‎کننده بودن نسبت‌های حسابداری 354
نقاط قوت حسابداری بهای تمام‎شدۀ تاریخی 355
جایگزین‌هایی برای حسابداری بهای تاریخی 355
اقتصادهای با تورم حاد 357
تجدید‎ارائه صورت‌های مالی 358
صورت وضعیت مالی تجدید ارائه‎شده 358
صورت سود و زیان جامع تجدید ارائه‎شده 360
صورت جریان‌های نقدی تجدید ارائه‎شده 363
الزام‌های افشای استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره 29 363
خلاصه فصل 363
تمرین 364
فصل هجدهم: گروه شرکت‌ها (1) 367
مقدمه 367
اهداف فصل 368
الزام‌های تهیه صورت‌های مالی تلفیقی 368
تعریف کنترل 369
صورت وضعیت مالی گروه در تاریخ تحصیل 370
سرقفلی ناشی از تلفیق 372
صورت وضعیت مالی تلفیقی در سال‌های بعد 375
شرکت‌های فرعی با مالکیت کمتر از 100 درصد 378
اندازه‌گیری منافع غیرکنترلی به ارزش منصفانه 380
سهام ممتاز 381
حذف مانده‌های درون‎گروهی 385
سودهای تحقق‎نیافته 386
دوره گزارشگری و رویه‌های حسابداری 387
الزام‌های افشا 387
خلاصه فصل 388
تمرین 389
فصل نوزدهم: گروه شرکت‌ها (2) 399
مقدمه 399
اهداف فصل 400
صورت سود و زیان جامع تلفیقی 400
صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام گروه 401
تحصیل واحد فرعی در اواسط دوره مالی 408
خلاصه فصل 411
تمرین 412
فصل بیستم: واحدهای تجاری وابسته و توافق‌های مشترک 419
مقدمه 419
اهداف فصل 420
واحدهای تجاری وابسته و نفوذ قابل ملاحظه 420
روش ارزش ویژه 421
کاربرد روش ارزش ویژه 422
معاملات بالادستی و پایین‎دستی 427
زیان واحد تجاری وابسته 428
زیان کاهش ارزش 428
دوره‌های گزارشگری و رویه‌های حسابداری 429
توافق‌های مشترک 429
انواع توافق مشترک 430
حسابداری توافق مشترک 430
الزام‌های افشا 431
خلاصه فصل 432
تمرین 432
فصل بیست و یکم: اشخاص وابسته و تغییر در نرخ ارز 439
مقدمه 439
اهداف فصل 439
اشخاص وابسته 440
تعریف شخص وابسته و معامله با شخص وابسته 440
اشخاصی که لزوماً وابسته نیستند 442
افشاهای الزامی‎شده توسط استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره 24 442
حسابداری معاملات ارزی 443
عوامل تعیین‎کنندۀ پول عملیاتی واحد تجاری 444
گزارشگری معاملات ارزی 444
روش حسابداری تفاوت‌های مبادله ارزی 445
تسعیر به واحد پول گزارشگری 447
تسعیر عملیات خارجی 448
خلاصه فصل 450
تمرین 451
فصل بیست و دوم: تحلیل نسبت‌ها 455
مقدمه 455
اهداف فصل 455
نسبت‌های حسابداری 456
نسبت‌ها به‎عنوان ابزار مقایسه 456
انواع نسبت‌های حسابداری 457
نسبت‌های سودآوری 458
بازده سرمایه به‎کار‎رفته 458
بازده حقوق صاحبان سهام 460
حاشیه سود ناخالص 461
حاشیه سود خالص 461
نسبت‌های نقدینگی 463
نسبت جاری 463
نسبت دارایی‌های آنی 463
نسبت‌های کارایی 465
گردش دارایی 465
دوره نگهداری موجودی کالا 466
دوره وصول حساب‌های دریافتنی تجاری 466
دوره حساب‌های پرداختنی تجاری 467
نسبت‌های سرمایه‎گذاری 469
سود هر سهم (EPS) 469
نسبت قیمت به سود هر سهم (P/E) 469
پوشش سود تقسیمی 470
بازده سود تقسیمی 470
نسبت اهرم سرمایه 471
پوشش بهره 474
محدودیت‌های تحلیل نسبت‌ها 478
تحلیل نسبت‌های چند‎متغیره 479
خلاصه فصل 480
تمرین 481
فصل بیست و سوم: سود هر سهم 489
مقدمه 489
اهداف فصل 489
اهمیت سود هر سهم 490
دامنۀ استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره 33 490
محاسبه سود پایه هر سهم 490
عملیات‎ متوقف‎شده 491
سهام منتشر‎شده طی دوره مالی 492
انتشار سهام جایزه 494
انتشار حق تقدم خرید سهام 496
محاسبه عنصر جایزه‌ در انتشار حق تقدم خرید سهام 497
محاسبه سود پایه هر سهم 499
محاسبه سود تقلیل‎یافتۀ هر سهم 499
اختیار خرید سهام 502
الزام‌های ارائه و افشا 503
خلاصه فصل 504
تمرین‌ 505
فصل بیست و چهارم: تحلیل بخشی 509
مقدمه 509
اهداف فصل 509
بخش‌های عملیاتی 510
بخش‌های قابل گزارش 511
موارد افشای الزام‎شده توسط استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 8 513
اطلاعات عمومی 514
اطلاعات در‎مورد بخش‌های قابل گزارش 514
صورت تطبیق 515
اطلاعات در سطح واحد تجاری 515
خلاصه فصل 517
تمرین 517
فصل بیست و پنجم: استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی برای واحدهای تجاری با اندازۀ کوچک و متوسط 521
مقدمه 521
ساختار استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی برای واحدهای تجاری با اندازۀ کوچک و متوسط 522
اهداف فصل 522
بخش 1: واحدهای تجاری با اندازۀ کوچک و متوسط 523
بخش 2: مفاهیم و اصول فراگیر 524
بخش 3: ارائه صورت‌های مالی 525
بخش 4: صورت وضعیت مالی 527
بخش 5: صورت سود و زیان جامع و صورت سود و زیان 528
بخش 6: صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام و صورت سود و زیان و سود و زیان انباشته 528
بخش 7: صورت جریان وجوه نقد 529
بخش 8: یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی 529
بخش 9: صورت‌های مالی تلفیقی و جداگانه 529
بخش 10: رویه‌ها، برآوردها و اشتباه‌های حسابداری 530
بخشهای 11 و 12: ابزارهای مالی 531
بخش 13: موجودی‌ها 532
بخش‌های 14 و 15: سرمایه‌گذاری در واحد تجاری وابسته و مشارکت خاص 532
بخش 16: سرمایه‌گذاری در املاک 533
بخش 17: املاک، ماشین‎آلات و تجهیزات 533
بخش 18: دارایی‌های نامشهود به‎جز سرقفلی 534
بخش 19: ترکیبهای تجاری و سرقفلی 534
بخش 20: اجاره‌ها 535
بخش 21: ذخایر و بدهی‌های احتمالی 535
بخش 22: بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام 535
بخش 23: درآمد 535
بخشهای 24 و 25: کمک‌های دولت و مخارج استقراض 536
بخش 26: پرداخت بر‎مبنای سهام 537
بخش 27: زیان کاهش ارزش دارایی‌ها 537
بخش 28: مزایای کارکنان 538
بخش 29: مالیات بر درآمد 538
بخش‌های 30 و 31: تسعیر ارز و تورم حاد 538
بخش 32: رویدادهای بعد از پایان دوره گزارشگری 539
بخش 33: افشای معاملات با اشخاص وابسته 539
بخش 34: فعالیت‌های تخصصی 539
بخش 35: انتقال به استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی برای واحدهای تجاری با اندازۀ کوچک و متوسط 539
خلاصه فصل 540
واژه‏نامه انگیسی به فارسی 541
واژه نامه فارسی به انگلیسی 555
فهرست موضوعی 569